Prawo nie gryzie

Umowa agencyjna: Jak stworzyć skuteczny zakaz konkurencji?

Umowa agencyjna: Jak stworzyć skuteczny zakaz konkurencji?

Wyobraź sobie sytuację, w której zawierasz umowę z nowym agentem, wprowadzasz go w tajniki zawodu i mechanizmy funkcjonowania swojej firmy. Po kilku miesiącach agent ten odchodzi jednak do konkurencji lub zakłada własną firmę. Wraz z nim do konkurencji przechodzą również Twoi klienci. Brzmi znajomo? Niestety takie sytuacje zdarzają się bardzo często. Jak temu zapobiec?

Najlepiej jest wprowadzić do umowy agencyjnej odpowiednie zapisy dotyczące ochrony poufności oraz zakazu konkurencji. W tym artykule pokażę Ci, jak zrobić to skutecznie i jak uniknąć najpopularniejszych błędów. Pamiętaj jednak, że każda firma ma swoją specyfikę i potrzeby. Jeżeli chcesz stworzyć zakaz konkurencji idealnie dopasowany do Twojej działalności, zdecydowanie polecam konsultację z radcą prawnym lub adwokatem.

Zakaz konkurencji to nic trudnego. Czy aby na pewno?

Wyobraź sobie teraz, że jesteś agentem nieruchomości. Masz sporo zleceń, więc decydujesz się zatrudnić dodatkowego agenta. Chcesz zabezpieczyć się przed sytuacją, w której Twój współpracownik odejdzie, zabierając ze sobą Twoich klientów. Uzgadniacie mailowo treść zakazu konkurencji, a następnie podpisujecie umowę online przez profil zaufany. Treść zakazu konkurencji brzmi:

„Agent nie będzie prowadził działalności konkurencyjnej wobec Zleceniodawcy po zakończeniu umowy”.

Czy taki zapis Cię chroni? Niestety – absolutnie nie!

Najczęstsze błędy przy zakazach konkurencji

Stworzony powyżej zakaz konkurencji zawiera szereg poważnych błędów, które powodują jego całkowitą nieważność. Jeśli agent odejdzie, będzie mógł bez przeszkód rozpocząć konkurencyjną działalność. Czy wiesz, jakie błędy popełniono w tej klauzuli?

  1. Brak precyzyjnego określenia zakresu działalności konkurencyjnej.
    Zakres musi być jasny, szczegółowy i odnosić się do faktycznie wykonywanych czynności. Nie można zakazać każdej działalności, lecz tylko tej, która rzeczywiście stanowi konkurencję.
  2. Brak wskazania terytorium.
    Konieczne jest dokładne określenie obszaru geograficznego, na którym obowiązuje zakaz. Zakaz obejmujący cały świat lub nawet całą Polskę może być uznany przez sąd za nieważny, jeżeli jest zbyt szeroki.
  3. Brak wynagrodzenia za zakaz konkurencji.
    Po zakończeniu umowy agencyjnej należy określić sumę pieniężną należną agentowi za powstrzymanie się od działalności konkurencyjnej. Brak tej kwoty może doprowadzić do tego, że agent ustali ją sądownie – często na Twoją niekorzyść.
  4. Brak kary umownej za naruszenie zakazu konkurencji.
    Chociaż przepisy nie nakładają obowiązku ustanawiania kary umownej, jej brak utrudni Ci dochodzenie odszkodowania. W praktyce wykazanie wysokości szkody wyrządzonej przez byłego agenta, który podjął działalność konkurencyjną, jest niezwykle trudne, czasochłonne i kosztowne.
  5. Brak określenia czasu trwania zakazu konkurencji.
    Zakaz konkurencji nie może obowiązywać dłużej niż dwa lata od zakończenia umowy agencyjnej. Jeśli nie wskażesz konkretnego terminu, powstaną wątpliwości co do jego długości, a tym samym zakaz może być zakwestionowany w całości.

To jednak nie wszystkie błędy. Pozostał jeszcze jeden – najpoważniejszy – który całkowicie dyskwalifikuje opisany wcześniej zakaz konkurencji. Zgodnie z art. 764⁶ § 1 Kodeksu cywilnego, zakaz konkurencji w umowie agencyjnej musi być zawarty w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Oznacza to, że klauzula podpisana przez ePUAP czy uzgodniona mailowo będzie bezwzględnie nieważna. Jeśli chcesz zawrzeć umowę elektronicznie, musisz skorzystać z certyfikowanego podpisu kwalifikowanego, który jest równoważny z formą pisemną.

Jak powinien brzmieć prawidłowo sformułowany zakaz konkurencji?

Recepta jest w gruncie rzeczy prosta. Należy unikać wszystkich błędów wymienionych powyżej oraz bardzo dobrze znać specyfikę swojej firmy. Niezwykle ważne jest odpowiednie wkomponowanie zakazu konkurencji w pozostałą treść umowy agencyjnej oraz przewidzenie ewentualnych ryzyk.

Z mojego doświadczenia wynika, że najlepiej sprawdza się współpraca pomiędzy prawnikiem a osobami znającymi codzienne funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Stworzony w ten sposób zakaz konkurencji będzie skuteczny i posłuży Twojej firmie przez wiele lat.

Oczywiście, możesz także korzystać z gotowych wzorów umów dostępnych w Internecie. Musisz jednak mieć świadomość, że ich wykorzystanie bez dostosowania do specyfiki Twojej działalności może przynieść poważne konsekwencje prawne i finansowe.

Praktyczny przykład – jak to może wyglądać w rzeczywistości?

Wyobraź sobie, że prowadzisz agencję reklamową, która obsługuje klientów z całej Polski. Zatrudniasz doświadczonego grafika, z którym podpisujesz umowę agencyjną wraz z zakazem konkurencji na okres dwóch lat od zakończenia współpracy, obejmującym obszar całego kraju. Niestety, zapomniałeś o wskazaniu wynagrodzenia za czas trwania tego zakazu oraz precyzyjnego zakresu działań, które będą objęte zakazem.

Po roku współpracy agent postanawia odejść i zakłada własną działalność reklamową, przejmując większość Twoich klientów. Z powodu błędów w umowie, próby dochodzenia roszczeń kończą się niepowodzeniem. Co więcej, agent występuje do sądu o ustalenie należnego mu wynagrodzenia za okres obowiązywania zakazu konkurencji. Sąd przyznaje mu wysokie odszkodowanie, co powoduje dodatkowe straty finansowe po Twojej stronie.

Checklista – jak stworzyć poprawny zakaz konkurencji w umowie agencyjnej?

Aby uniknąć powyższych problemów, pamiętaj o:

  • precyzyjnym określeniu zakresu działalności, której dotyczy zakaz,
  • wskazaniu obszaru geograficznego objętego zakazem,
  • ustaleniu wysokości wynagrodzenia dla agenta za czas obowiązywania zakazu,
  • określeniu konkretnego czasu trwania zakazu (nie dłużej niż 2 lata),
  • ustaleniu odpowiedniej kary umownej za naruszenie zakazu,
  • zachowaniu formy pisemnej lub podpisu elektronicznego kwalifikowanego (zgodnie z Kodeksem cywilnym).

Podsumowanie – jak skutecznie zabezpieczyć swoją firmę?

Dobrze skonstruowany zakaz konkurencji to podstawa bezpieczeństwa Twojej firmy. Pamiętaj jednak, że nawet najmniejszy błąd prawny może sprawić, że klauzula stanie się bezwartościowa. Najważniejsze to precyzja, jasność zapisów oraz właściwa forma umowy. Każdą umowę agencyjną warto skonsultować z doświadczonym radcą prawnym, który zwróci uwagę na wszystkie istotne szczegóły i dopasuje umowę do specyfiki Twojej działalności.

Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości dotyczące Twoich umów lub zakazu konkurencji – skontaktuj się ze mną. Pomagam przedsiębiorcom unikać problemów, zapewniając im profesjonalne wsparcie prawne i biznesowe. Chętnie pomogę również Tobie uniknąć kosztownych błędów!

Koszyk